Yerli malı, yurdun malı, herkes onu kullanmalı!
Türkiye’de pek çok kişinin hafızasında yer eden Yerli Malı Haftası, mevsim meyvelerine bürünmüş çocukların şiirlerle kutlama yaptığı eğlenceli ve anlamlı bir gelenektir. Özellikle 12-18 Aralık arasında kutlanan bu hafta, Amasya elmasından Finike portakalına kadar mevsim meyvelerinin, yerli yemişlerin ve kuruyemişlerin başrolde olduğu keyifli bir etkinlik olarak hatırlanır.

Yerli Malı Haftası’nın Tarihçesi

Yerli Malı Haftası’nın kökeni, 12 Aralık 1929 tarihinde dönemin başbakanı İsmet İnönü’nün Meclis’te yaptığı bir konuşmaya dayanır. Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde 1923 yılında düzenlenen İzmir İktisat Kongresi’nde, tam bağımsız bir ekonomiye ulaşmak için yerli üretimin teşvik edilmesi gerektiği vurgulanmıştı. İnönü’nün konuşması da bu kararları hayata geçirmeyi amaçlıyordu.

Özellikle 2. Dünya Savaşı sonrası dünyayı saran ekonomik kriz, yerli malına verilen önemi artırdı ve 1946’dan itibaren bu hafta “Yerli Malı Haftası” olarak kutlanmaya başlandı. 1983 yılında ise bu kutlamalara “Tutum ve Yatırım Haftası” adı eklendi. Ancak zamanla bu haftanın anlamı, yerli üretimin önemi gibi kavramlar giderek unutuldu.

Yerli Malı Haftası ve Yöresellik Kavramı

Geçmişte bu hafta, yerel üretime ve mevsimsel tüketime duyulan saygıyı artırmayı amaçlarken, günümüzde küresel tüketim alışkanlıkları ve yerel tohumların yok olması gibi problemler nedeniyle bu hedeflerden uzaklaşıldı. Özellikle yerli tohumların küresel tohum şirketlerine satılması, yerli üretimi tehdit eden önemli bir sorun haline geldi.

Bunun aksine, dünyada tam tersine bir eğilim gelişiyor. Slow Food hareketi ve Terra Madre (Toprak Ana) günü gibi küresel etkinlikler, yerel ve mevsimsel ürünlerin değerini yeniden gündeme getiriyor. Yöresel pazarlar, çiftçi-tüketici buluşmaları ve yerel yiyeceklerin önemi, çevreyi koruma ve kültürel mirası yaşatma açısından kritik bir role sahip.

Yerli Ürünlerin ve Mevsimsel Tüketimin Önemi

Cumhuriyetin ilk yıllarında gündeme getirilen pek çok kavramın, bugün küresel çapta önem kazanması dikkat çekicidir. “Yerli Malı Haftası”, tam bağımsızlık hedefinin bir parçası olarak, yerel üretime verilen önemin bir yansımasıdır. Bu değerleri yaşatmak için:

  • Yerli ürünleri tercih etmek,
  • Mevsiminde tüketmek,
  • Yerel tohumlara sahip çıkmak önemlidir.

Terra Madre ile Yerli Malı Haftası Birleşebilir mi?

Cumhuriyetin ilk yıllarından gelen Yerli Malı Haftası kavramını modern dünyaya adapte etmek mümkündür. Örneğin, 4 Aralık’ta kutlanan Terra Madre günü, yerli malı kullanımını teşvik eden bir haftaya dönüştürülebilir. Sadece bir hafta boyunca yerli ürün kullanmayı deneyerek hem çevremize hem de kültürümüze katkı sağlayabiliriz.

Bir Şiirle Kutlama

Geçmişte yerli malı etkinliklerinde şiirler yazılır, neşeyle okunurdu. İşte modern bir yerli malı şiiri:
Yerli malı, mevsim tadı,
Bundan iyisi, Şam’da kayısı!

Aylin Öney Tan
Bu yazı için sevgili Aylin Öney Tan’a teşekkür ediyoruz. Cumhuriyet Dergi’de yayımlanan bu değerli yazıyı bizlerle paylaştığı için minnettarız. 😊

(Editör Notu: Daha fazlası için Cumhuriyet Dergi‘yi ziyaret edebilirsiniz.)